Lou Reed, Αναμορφώνοντας το rock 'n' roll

Δυστυχώς ο Lou Reed απεβίωσε λίγες ημέρες πριν, στις 27 Οκτωβρίου, και όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις πλειάδα κειμένων που τον αφορούν εμφανίστηκαν στα Μ.Μ.Ε. Η κοινή συνισταμένη όλων είναι ότι πρόκειται για μια τεράστια απώλεια για το χώρο της μουσικής, ένας άνθρωπος ο οποίος με το έργο του συνέβαλε καθοριστικά στην εξέλιξη αυτού που ονομάζουμε μοντέρνα μουσική. Τι ήταν το τόσο σημαντικό που προσέφερε ένας τραγουδοποιός, ο οποίος μία ζωή πάλευε με τις ίδιες συγχορδίες, δεν διέθετε σπουδαία φωνή και ποτέ δεν σημείωσε τις τεράστιες πωλήσεις άλλων σπουδαίων (Beatles, Rolling Stones, Led Zeppelin κτλ). Προφανώς κάτι είχε να επιδείξει με το έργο του, που τον τοποθετεί στη κατηγορία των κορυφαίων όλων των εποχών και αυτό ήταν η απόλυτα ρεαλιστική περιγραφή της καθημερινότητας του, όσο ακραία και να ήταν αυτή, ταυτόχρονα με μία μουσική που όμοια της δεν είχε δημιουργηθεί ξανά.

Ο Lou Reed ήταν γόνος εβραϊκής οικογένειας και γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, πόλη που είναι πανταχού παρούσα σε ολόκληρο το έργο του. Αφού τελείωσε τις πανεπιστημιακές του σπουδές εργάσθηκε ως συνθέτης για λογαριασμό της Pickwick Records, γράφοντας κομμάτια για διάφορους ερμηνευτές. Το ύφος αυτών των κομματιών ήταν rock 'n' roll και η εταιρεία ευελπιστούσε στη δημιουργία επιτυχιών εκμεταλευόμενη την επιτυχία του Elvis,αλλά και την British Invansion που πραγματοποιούνταν εκείνη την εποχή. Με αυτόν τον τρόπο κύλησαν τα πρώτα χρόνια ενασχόλησης του νεαρού Lou Reed με τα καλλιτεχνικά δρώμενα και τίποτα δεν προδίκαζε ότι αυτός ο νεαρός που γράφει χιτάκια της σειράς θα έχει ένα τόσο σπουδαίο μέλλον. Τα πάντα αλλάζουν όταν γνωρίζει τον John Cale και μαζί φτιάχνουν τους Velvet Underground. Ο εφευρέτης της pop art, Andy Warhol, αναλαμβάνει manager και οι ίδιοι οι Velvet γίνονται από τους πιο επίλεκτους θαμώνες του Factory. Ο Warhol σχεδιάζει για τον πρώτο τους δίσκο ένα από τα πιο διάσημα εξώφυλλα όλων των εποχών, την περιβόητη μπανάνα. Παράλληλα επιβάλλει ως πέμπτο μέλος της μπάντας τη Γερμανίδα καλλονή και πρώην μοντέλο Nico, κίνηση που προκαλεί τριγμούς στις σχέσεις του Warhol με τους Reed-Cale.Η κυκλοφορία του The Velvet Underground & Nico είναι μία παταγώδη εμπορική αποτυχία και έπρεπε να περάσουν ορισμένα χρόνια για να αποκτήσει τη σημερινή της φήμη. Η επιδραστικότητα της όμως υπήρξε τεράστια κάτι που το επιβεβαίωσε και ο Brian Eno, λέγοντας σε ανύποπτο χρόνο, ότι όποιος άκουσε τη μπανάνα όταν κυκλοφόρησε απλά έτρεξε να φτιάξει το δικό του συγκρότημα. Οι Velvet ήταν ένα συγκρότημα τελείως διαφορετικό από τα υπόλοιπα συγκροτήματα των 60ς. Ο ήχος τους μονότονος, πεσιμιστικός, πειραματικός και ταυτόχρονα απόλυτα ρεαλιστικός, που προφανώς προκάλεσε σοκ σε ολόκληρη τη γενιά των παιδιών των λουλουδιών. Εκεί που οι υπόλοιποι αναζητούσαν το μεταφυσικό μέσω του διαλογισμού, φτιάχνοντας υπερβατικές ιστορίες για κίτρινα υποβρύχια και έψαχναν της πύλες της ενόρασης, οι Velvet απλώς περιέγραφαν τη ζωή τους στη σκοτεινή πλευρά της Νέας Υόρκης, με ένα σωρό περιθωριακών τύπων και καταστάσεων να παρελαύνουν στους στίχους τους και στη καθημερινότητά τους. Όταν οι άλλοι υμνούσαν τις παραισθησιογόνες ιδιότητες του LCD και κάπνιζαν ευτυχισμένοι αμέτρητα χωράφια χόρτου, οι Velvet περιέγραφαν με απίστευτα ρεαλιστικό τρόπο τη ντάγκλα της ηρωίνης, προκαλώντας τον τρόμο στους hippies που πίστευαν ότι θα αλλάξουν τον κόσμο με αγάπη. Όλα αυτά βέβαια οδήγησαν στην μη εμπορική αναγνώριση των Velvet Underground, μιας και ο προσανατολισμός της νεανικής κουλτούρας της εποχής ήταν στραμμένος αλλού και το συγκρότημα μίλούσε για πράγματα πρωτόγνωρα που ενέπνευσαν θεματικά το punk μία δεκαετια αργότερα. Μετά την αποτυχία της μπανάνας ο Warhol απολύθηκε και η Nico απομακρύνθηκε. Ο Cale συμμετείχε και στο δεύτερο δίσκο, το White Light/White Heat πρωτού αποχωρήσει και αυτός με τη σειρά του. Το White Light/White Heat είναι ο πιο πειραματικός δίσκος της μπάντας και η συμβολή του Cale προς αυτή τη κατεύθυνση καθοριστική. Ο Lou Reed θα κυκλοφορήσει άλλους δύο δίσκους με τους Velvet, τα Velvet Underground και Loaded. Η αποτυχία όλων των δίσκων οδηγεί και τον Reed στην απόφαση να αποχωρήσει. Όλοι οι δίσκοι του συγκροτήματος έχουν ξεχωριστή αξία αλλά η έλλειψη ενδιαφέροντος από το κοινό οδηγούν ένα ένα τα μελη του συγκροτήματος εκτός. 

Velvet Underground, Nico and Andy Warhol 1967

Πλέον τα 60ς έχουν τελειώσει, μαζί και οι ψευδαισθήσεις που αυτά δημιούργησαν. Οι Velvet Underground μπορεί να είναι αυτοί που οδήγησαν το rock 'n' roll στην ενηλικίωση του, αλλά δεν το εισέπραξαν τον καιρό που υπήρχαν. Οπότε ο Lou Reed μετακομίζει στο Λονδίνο προς αναζήτηση μίας νέας αρχής. Εκεί συναντά τον David Bowie, ήδη καταξιωμένο καλλιτέχνη, και αναπτύσσεται μία δυνατή φιλία μεταξύ τους. Ο Bowie ήταν από τους ανθρώπους που είχαν επηρεαστεί από τους Velvet Underground και θέλησε να βοηθήσει τον Reed στη καινούρια του προσπάθεια. Έτσι κυκλοφορεί ο δίσκος Transformer, που με το ένα πόδι πατάει στη λογική των Velvet και με το άλλο στο glam rock των αρχών των 70ς. Ο Reed αποκτά την αναγνώριση που επεδίωκε, ενώ και η δουλειά του με τους  Velvet αρχίζει να αποκτά τη θέση που της αξίζει. Το Berlin της ίδιας περιόδου προσθέτει και άλλους πόντους στο Νεοϋορκέζο τραγουδοποιό, όπως επίσης σημαντικό είναι και το Coney Island Baby. H θεματολογία του Reed παραμένει ίδια και απαράλλακτη, ασχολούμενος με τα ίδια πράγματα όπως και στις πρώτες ημέρες των Velvet Underground. Πλέον έχει διαμορφωθεί ένας κλασσικός Lou Reed-ικός ήχος, εύκολα αναγνωρίσιμος, που θα τον συνοδεύει για το υπόλοιπο της πορείας του με μικρές παραλλαγές.

Ο Lou Reed πέθανε στα 71 του χρόνια. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι με τον τρόπο που έζησε μάλλον έφτασε ψηλά. Οι καταχρήσεις και μάλιστα οι σκληρότερες εξ αυτών, υπήρχαν στο καθημερινό του διαιτολόγιο για χρόνια. Προφανώς και ήταν αυτές που του έδιναν την απαραίτητη έμπνευση για να γράφει κομμάτια σαν το Waiting For The Man, το Heroin, το  Walk On The Wild Side κ.α. Η μπανάνα πλεόν πουλάει με το κιλό και έχει τοποθετηθεί στις κορυφαίες θέσεις των καλύτερων δίσκων ever, ενώ και οι υπόλοιποι δίσκοι του θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικοί. Οπότε δικαίως η απώλεια του θεωρείται μία από τις σημαντικότερες των τελευταίων ετών. Ο Lou Reed συνέβαλε με πρωτοποριακό τρόπο στην μετάλλαξη του rock 'n' roll από μουσική διασκέδασης σε σημαντική τέχνη.

Υ.Γ. Είναι πραγματική ειρωνεία της τύχης η τελευταία κυκλοφορία εν ζωή του Lou Reed, να είναι η συνεργασία του με τους Metallica, κάτι καθόλου ταιριαστό για έναν τόσο πρωτοποριακό δημιουργό.