Πάνος Αντωνόπουλος: Ένας νέος καλλιτέχνης με όραμα

Μια σύγχρονη ματιά γύρω από την τέχνη μας μεταφέρει ο Πάνος Αντωνόπουλος μέσα από μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση που είχαμε μαζί του. Μας μίλησε για τα έργα του, τις επιρροές του αλλά και τα σχέδια του για το μέλλον. Συνομιλώντας μαζί του διαπιστώσαμε πως πρόκειται για έναν καλλιτέχνη διαφορετικό από τα συνηθισμένα, με προσωπικό όραμα και καλλιτεχνικές ανησυχίες που ξεπερνούν τα στερεοτυπικά πρότυπα της τέχνης. Η πεποίθηση του είναι ότι η μοντέρνα τέχνη οφείλει να είναι επιθετική και προκλητική ανεξάρτητα από τη δομή και το θέμα της, αποτυπώνεται με ξεκάθαρο τρόπο στα έργα του. Άλλωστε, ο καλλιτέχνης οφείλει μέσω της τέχνης του να επιτίθεται σε οτιδήποτε τον ενοχλεί. 

Χαρακτηρίζεις τον εαυτό σου ως conceptual artist. Θέλεις να μας εξηγήσεις τι ακριβώς σημαίνει αυτό για εσένα;

Η εννοιολογική τέχνη (conceptual art) ουσιαστικά μεταφέρει το πεδίο της αλληλεπίδρασης μεταξύ του έργου τέχνης και του θεατή πέρα από το οπτικό πεδίο του τελευταίου, ο οποίος θα πρέπει να λάβει υπόψη του μια σειρά από παραμέτρους (από τη χρονολογία και την κοινωνική/πολιτική κατάσταση της εποχής μέχρι το πώς είναι στημένο το έργο στο χώρο). Στην εννοιολογική τέχνη σημασία έχει η ιδέα (concept) και όχι η τεχνική.

Ακριβώς αυτό χαρακτηρίζει όλα τα έργα μου και για αυτό το λόγο δεν υπάρχει ομοιόμορφη αισθητική στο σύνολο της δουλειάς μου. Κάθε έργο και κάθε σειρά έργων είναι μοναδικά τόσο στον τρόπο εκτέλεσης όσο και στα μέσα που χρησιμοποιώ, βασιζόμενος κάθε φορά στο εκάστοτε concept.

Το γεγονός ότι η βάση της θεματολογίας μου είναι η κοινωνία, ως δομικό στοιχείο, δημιουργεί μια εκ γενετής σύνδεση με την εννοιολογική τέχνη.

Θεωρείς ότι η σύγχρονη τέχνη πρέπει να λειτουργεί ως μέσο για να προκαλεί τον θεατή;

Αυτό είναι σχετικό με το τι προκαλεί τον καθένα. Προσωπικά, σκοπός μου είναι να βάλω ένα σπόρο μέσα στο μυαλό του θεατή, να τον κάνω να σκεφτεί/δει/προβληματιστεί με κάτι το οποίο ίσως να μην τον είχε απασχολήσει στο παρελθόν, άσχετα αν συμφωνεί ή όχι. Και αυτό κάποιες φορές απαιτεί να τον προκαλέσεις, αισθητικά, που είναι το εύκολο, και εγκεφαλικά. Οφείλω να ομολογήσω ότι με ιντριγκάρει η εικόνα ενός θεατή που ‘’ταράζεται’’ μπροστά σε ένα έργο τέχνης, χωρίς όμως αυτό να γίνεται αυτοσκοπός.

Γενικά μιλώντας, πιστεύω ότι σύγχρονη τέχνη είναι ένα μοναδικό μέσο για να ‘’ταρακουνήσεις’’ το μυαλό του σύγχρονου ανθρώπου. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η σύγχρονη τέχνη μπορεί να κάνει την κοινωνία καλύτερη (ή χειρότερη). 

Ποιοι καλλιτέχνες άσκησαν τη μεγαλύτερη επιρροή πάνω σου;

Από παλιά μου άρεσε ο Salvador Dali. Με γοήτευαν οι τόσοι συμβολισμοί αλλά και το φαντασιακό/σουρεαλιστικό στοιχείο της τέχνης του. Για μένα ο Dali είναι πρώτα καλλιτέχνης και μετά άνθρωπος.

Αλλά σαν επιρροή, μιας και αυτοχαρακτηρίζομαι conceptual artist, θα έλεγα τον Marcel Duchamp. Μόνο θαυμασμό μπορεί να μου προκαλέσει ένας καλλιτέχνης που τόλμησε να βγάλει την τέχνη από τον καμβά, με τόσο εμφατικό τρόπο και μάλιστα 80 χρόνια πριν.

Από εν ζωή καλλιτέχνες θαυμάζω τον Banksy (υπάρχει και τεχνική επιρροή με τη χρήση των stencil και του σπρέι) και τον Ai Weiwei. Ο λόγος είναι ότι πέρα από τα κοινωνικοπολιτικά τους concepts, χρησιμοποίησαν τον ίδιο τους τον εαυτό, ρισκάροντας μάλιστα την ασφάλειά τους, σαν ένα μέσο self-performance.

Πέρα από τους καλλιτέχνες, αυτός ο οποίος έχει παίξει καταλυτικό ρόλο στην τέχνη μου αλλά και στην γενικότερή προσωπικότητά μου τα τελευταία χρόνια είναι ο Max Stirner, ένας Γερμανός φιλόσοφος, το μοναδικό έργο του οποίου έχει γίνει γνωστό είναι ένα ριζοσπαστικό κείμενο που μιλάει για τη δυναμική και την αξία του ‘’Εγώ’’. Ο τίτλος είναι  ‘’Ο μοναδικός και η ιδιοκτησία του’’ (The Ego and His Own).

Ξεχωρίζεις κάποια έργα σου και αν ναι, με ποιά κριτήρια; 

Θα στερεοτυπήσω λέγοντας ότι κάθε έργο έχει την αξία του. Αν ήθελα να ξεχωρίσω κάποια αυτά θα ήταν τα εξής

‘’The Ego and His Own’’, το οποίο είναι ο τίτλος του ομώνυμου βιβλίου που ανέφερα παραπάνω και απεικονίζει όλες τις σημαίες του κόσμου (240) πάνω από τις οποίες έχω γράψει τη λέξη ‘’εγώ’’ σε 75 γλώσσες. Ουσιαστικά συμβολίζει τη ανωτερότητα της μονάδας ως προς το σύνολο.

                       The Ego and His Own

"The Kid series", μια σειρά έργων με βάση το σπρέι και το stencil, στην οποία ήρωας είναι το χαμίνι από την ομώνυμη ταινία του Charlie Chaplin, The Kid. Είναι ένας χαρακτήρας που συνδυάζει την αθωότητα με την παρανομία, παραπέμποντας στην αληθινή φύση του ανθρώπου, που τόσο πολύ έχει παραποιηθεί στις μέρες μας. Το χαμίνι το έχω χρησιμοποιήσει και στη σφραγίδα μου με την οποία υπογράφω κάποια έργα.

                        What’s next?

Το "Super-human" είναι ένα έργο εμπνευσμένο από την άνοδο της ΧΑ στην Ελλάδα το οποίο μιλάει για τη δικτατορία του φόβου.

                   Super-human

Τέλος, ένα έργο που σίγουρα ξεχωρίζω είναι το "God Bless". Είναι μια σειρά 4 πινάκων η οποία θα βασίζεται στην παρερμηνεία και το σκοταδισμό των πιο σημαίνων θρησκευτικών βιβλίων της ιστορίας της ανθρωπότητας, του Κορανίου και της Βίβλου (Παλαιά και Καινή Διαθήκη). Είναι το πιο χρονοβόρο έργο που έχω κάνει ως τώρα, μιας και χρειάστηκε να διαβάσω το Κοράνι και τη Βίβλο και να επεξεργαστώ τα κείμενά τους. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε η σειρά είναι υπό εξέλιξη. Έτοιμα είναι τα 2 από τα 4, τα οποία και θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά στην έκθεση του 9th Art Wave το Σεπτέμβριο στην Αθήνα. 

God Bless I                                                                                   God Bless II

Πώς διακρίνεις τη σημασία της τέχνης μέσα στην καθημερινότητά σου;

Είναι το Α και το Ω, όχι τόσο ως τέχνη με την παραδοσιακή έννοια αλλά ως τρόπος σκέψης. Η τέχνη μου, όπως σου είπα και πριν, έχει να κάνει με την κοινωνία και τη δομή της, στην οποία ζούμε αναγκαστικά ζούμε 24/7, οπότε δεν έχω και πολλές επιλογές. Είναι κάτι που με γεμίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό.

Από την άλλη όμως, αν σε μια θεωρητική συζήτηση, αύριο ο κόσμος δημιουργούσε μια άλλη, δίκαιη, ποιοτική και με απόλυτο σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα κοινωνία, μάλλον θα σταματούσα να κάνω τέχνη, μιας και δε θα υπήρχε πηγή έμπνευσης.

Περιέγραψε μας μια τυπική σου μέρα.

Δεν υπάρχει τυπική μέρα η αλήθεια είναι. Κάθε φορά εξαρτάται από το τι πρότζεκτ υπάρχει, καλλιτεχνικό και μη. Τον τελευταίο καιρό ασχολούμαι κυρίως με την έκθεση στην Αθήνα μιας και είμαι ο ιδρυτής τη ομάδας και ο επιμελητής της έκθεσης. Το μόνο κοινό είναι ότι γενικά η μέρα μου ξεκινάει νωρίς (το αργότερο 7:30-8:00).

Μένεις μόνιμα στο Λονδίνο. Η σκέψη να επιστρέψεις μόνιμα στην Ελλάδα, σου περνάει από το μυαλό;

Μένω στο Λονδίνο τα τελευταία σχεδόν 3 χρόνια, και ουσιαστικά η καλλιτεχνική μου ‘’καριέρα’’ ξεκίνησε εδώ. Να γυρίσω στην Ελλάδα δεν υπάρχει σα σκέψη. Μου αρέσει το εξωτερικό, έφυγα ακριβώς πριν την κρίση (το 2009) αλλά από επιλογή και όχι από ανάγκη. Αισθάνομαι πιο ελεύθερος εκτός Ελλάδας. Αλλά υπάρχει ένα πλάνο εξόδου από το Λονδίνο, ίσως προς τον Νότο.

                         Namaste

Εκτός από την ενασχόληση σου με την τέχνη, έχεις ιδρύσει μια ηλεκτρονική πλατφόρμα, την 9th Art Wave, όπου καλλιτέχνες απ'όλο τον κόσμο μπορούν να παρουσιάσουν τη δουλειά τους. Μίλησε μας για αυτό το εγχείρημα σου. 

Το 9th Art Wave ξεκίνησε το 2012 στο Λονδίνο σαν μια ιντερνετική πλατφόρμα για να δείξω τα έργα μου. Τότε σκέφτηκα ότι θα είχε ενδιαφέρον να καλούσα και άλλους καλλιτέχνες σε αυτήν. Από τότε το όλο project έχει εξελιχθεί. Καταρχήν δημιούργησα την δική μου προσωπική σελίδα σαν καλλιτέχνης και αμφιταλαντεύτηκα αρκετά σχετικά με την τέχνη που θα ήθελα να υπάρχει στο 9th Art Wave. Νομίζω είμαστε σε καλό δρόμο, καλλιτέχνες έχουν φύγει και έχουν έρθει, συγκριτικά με την αρχική δομή, και πρόσφατα έγραψα και το μανιφέστο της ομάδας (ξεκίνησε σαν διαδικτυακή πλατφόρμα αλλά πλέον είναι μια κολεκτίβα τέχνης) (http://9thartwave.com/manifesto/), το οποίο ουσιαστικά είναι αυτό που μας ενώνει ως προς τη σύγχρονη τέχνη.

Τον Ιούνιο που μας πέρασε οργανώσαμε και την πρώτη μας συμμετοχή σαν ομάδα σε έκθεση σε φυσικό χώρο, συμμετέχοντας στην 40^η Art Athina, στο project με τις πλατφόρμες. Το feeback που λάβαμε ήταν πολύ ενθαρρυντικό οπότε και επιφυλασσόμαστε για καινούρια εγχειρήματα.

                          Unfollow

Μέσω αυτής της ομάδας , οργανώνεις μια έκθεση στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο. Πως ονομάζεται η έκθεση και που θα φιλοξενηθεί; 

Η συμμετοχή μας στην Art-Athina, που ανέφερα πριν, ήταν ουσιαστικά μια πρώτη γνωριμία τόσο της ομάδας όσο και δική μου προσωπικά με το ελληνικό κοινό της σύγχρονης τέχνης. Ο σκοπός μας ήταν, πέρα από το να μας γνωρίσει ο κόσμος, να γνωστοποιήσουμε την έκθεση που ανέφερες.

Η έκθεση ονομάζεται Contemporary Times (ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από την ταινία Modern Times του Charlie Chaplin) και ασχολείται με την κοινωνία σα θεσμικό δομικό στοιχείο το οποίο εξελίσσεται με ένα χαοτικό ρυθμό. Η έκθεση θα πραγματοποιηθεί στο χώρο του metamatic:taf στο Μοναστηράκι (Νορμανού 5) και θα διαρκέσει από τις 24 Σεπτεμβρίου μέχρι και τις 18 Οκτωβρίου. Τα εγκαίνια είναι την Πέμπτη 24 Σεπτεμβρίου στις 20:30 και φυσικά είναι ανοικτά σε όποιον θέλει να έρθει.

Στη συγκεκριμένη έκθεση θα είμαστε 9 καλλιτέχνες από το 9th Art Wave. Θα υπάρχουν έργα ζωγραφικής, φωτογραφίας, ηχητικές και βίντεο εγκαταστάσεις και γλυπτά.

Επίσης θα ήθελα να αναφέρω ότι θα εκδώσουμε τον επίσημο κατάλογο της έκθεσης σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων (100), μέσα στον οποίο θα υπάρχουν και γνήσια έργα από κάποιους από τους καλλιτέχνες, τα οποία θα μπορεί ο καθένας να το καδράρει και να τα κρεμάσει στον τοίχο.

Ο κατάλογος θα είναι προς πώληση, και το σύνολο των εσόδων θα διατεθούν για την κατασκευή ενός σχολικού project σε μια απομονωμένη αγροτική περιοχή της Ανατολικής Καμπότζης (θα είναι στην επαρχία Sambo της περιοχής Kraties) σε συνεργασία με έναν τοπικό οργανισμό.

Wall Street bull

Ποια είναι τα σχέδια σου για το μέλλον;

Τα σχέδια μου για το μέλλον… καλή ερώτηση. Συνήθως το μέλλον μου αφορά τα υπαρκτά projects, οπότε αυτή τη στιγμή με απασχολεί η έκθεση στο taf. Γενικά πάντως, θα ήθελα να φύγω από το εμπορικό κομμάτι της τέχνης, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει λιγότερες εκθέσεις. Θέλω να τελειώσω τη σειρά God Bless με τα θρησκευτικά κείμενα και να προσπαθήσω να την εκθέσω ολόκληρη. Επίσης θα ήθελα να κάνω ένα self-portrait. Έχω ήδη κάποιες ιδέες στο μυαλό μου. Τέλος, μετά την έκθεση, θα ήθελα να αρχίσω να σκέφτομαι το επόμενο project του 9th Art Wave.

Κάποιος που θέλει να δει τη δουλειά σου, αλλά και να μάθει περισσότερα για την τέχνη σου, που μπορεί να σε βρει;

Προς το παρόν η δουλειά μου είναι διαθέσιμη στον οποιονδήποτε, μέσω της καλλιτεχνικής μου ιστοσελίδας (www.panosantonopoulos.com). Υπάρχουν κάποιες συνεργασίες με γκαλερί όπου εκτίθενται κάποια έργα μου, αλλά το σύνολο της δουλειάς μου είναι διαθέσιμο στο ιντερνέτ. 

Balloon Revolution