Βλαντιμίρ Τάτλιν: "Η τέχνη πρέπει να μας ακολουθεί όπου η ζωή κυλά και διαδραματίζεται"

«Στις πλατείες και στους δρόμους τοποθετούμε τη δουλειά μας, πεπεισμένοι ότι η τέχνη δεν πρέπει να παραμείνει ένα καταφύγιο για τους άεργους, μια παρηγοριά για τους κουρασμένους ή μια δικαιολογία για τους οκνηρούς. Η τέχνη πρέπει να μας ακολουθεί όπου η ζωή κυλά και διαδραματίζεται». Βλαντιμίρ Τάτλιν 28/12/1885- 31/05/1953

Ο Βλαντιμίρ Τάτλιν έπαιξε σημαντικό ρόλο στη γέννηση του Ρωσικού Κονστρουκτιβισμού. Επηρεάστηκε από τον Πάμπλο Πικάσο και τον Ρωσικό Φουτουρισμό και ξεκίνησε να δημιουργεί αντικείμενα, τα όποια πολλές φορές φαίνεται να ισορροπούν μεταξύ αρχιτεκτονικής και γλυπτικής. Στην αρχή της πορείας του εκπαιδεύτηκε στην αγιογραφία, όπου έμαθε πώς ασυνήθιστα υλικά μπορούσαν να εισαχθούν στη ζωγραφική. Πολύ σύντομα όμως, εγκατέλειψε τις παραδοσιακές ανησυχίες του πάνω στην ζωγραφική. Επίσης σημαντικά ήταν και τα ερεθίσματα που πήρε από την πρώτη του επαφή με τα κυβιστικά κολλάζ του Πικάσο, τα οποία είδε σε ένα ταξίδι του στο Παρίσι το 1913. Μια άλλη ηχώ από τις πρώτες του ανησυχίες και που παραμένει σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, είναι η ενασχόλησή του με τις καμπύλες. Κάτι το οποίο μπορεί να εντοπιστεί από τα πρώτα του γυμνά μέχρι το αρχιτεκτονικό Μνημείο της Τρίτης Διεθνούς.  

                        "Model" 1913                                                                               "Tabla Number 1" 1917

Στη συνέχεια, επικεντρώθηκε στις δυνατότητες των υλικών που χρησιμοποιούσε όπως το μέταλλο, το γυαλί και το ξύλο. Πρόθεση του πάνω απ’ όλα ήταν η τέχνη να στραφεί στους σύγχρονους σκοπούς και να τεθεί στους στόχους της κομμουνιστικής Επανάστασης.  Από τα σπουδαιότερα και πιο γνωστά Κονστρουκτιβιστικά του αρχιτεκτονικά έργα, ήταν το σχέδιο για την έδρα της Κομμουνιστικής Διεθνούς στην Αγία Πετρούπολη το 1919. Το έργο συχνά αποκαλείται ως Πύργος του Τάτλιν. Πρόκειται για μια κατασκευή ύψους τετρακοσίων μέτρων, αποτελούμενη από σύμπλεγμα δύο δικτυωτών σπειροειδών μορφών. Σε αυτό το σύμπλεγμα σκοπός ήταν να αναρτηθούν τέσσερις μεγάλοι διαφανείς όγκοι, όπου ο καθένας θα περιστρέφεται ξεχωριστά με σταδιακά αυξανόμενη ταχύτητα κάθε χρόνο, κάθε μέρα και ίσως και κάθε ώρα. Οι κινήσεις του εσωτερικού όγκου σχεδιάστηκαν για να συμβολίζουν τη νομοθεσία, την επανάσταση, τη πληροφόρηση και την κινηματογραφική προβολή. Ήταν ένα μνημείο αφιερωμένο στο σύνταγμα και τη λειτουργία του σοβιετικού κράτους. Αν και παρέμεινε αδόμητο, τα υλικά που χρησιμοποίησε –γυαλί-σίδερο-ξύλο- μαζί με  το φουτουριστικό ήθος και την πολιτική αναφορά, έδινε την αίσθηση των έργων της δεκαετίας του 1920.

           "Model of the monument III International" 1920

Μεγάλο μέρος της ώριμης δουλειάς του Τάτλιν δείχνει την επιθυμία του να απαλλαχτεί από τη παραδοσιακή αναπαράσταση της τέχνης και να θέσει τη λειτουργία της σε νέες πιο πρακτικές χρήσεις, αλλά και στην υπηρεσία της Ρωσικής Επανάστασης. Αν και αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί αποτελεσματικότερα από μια μεταγενέστερη γενιά, μερικοί εκ των οποίων έβαλαν στην άκρη τη τέχνη για να παράξουν διαφήμιση και προπαγάνδα για το κράτος, το έργο του Τάτλιν σηματοδοτεί ένα πρώιμο στάδιο του μετασχηματισμού της ρωσικής τέχνης σε πρακτικό σχεδιασμό. Σύμφωνα με τον Τάτλιν, τα υλικά που χρησιμοποιούσε ένας καλλιτέχνης θα έπρεπε να τα χρησιμοποιεί σύμφωνα με τις ιδιότητές τους και με τέτοιον τρόπο που θα εξερευνούν τη χρήση τους. Εν μέρει, αυτή η στάση είναι χαρακτηριστική της ηθικής «η αλήθεια των υλικών», μια ιδέα που διατρέχει όλη την ιστορία της σύγχρονης γλυπτικής. Ωστόσο, η προσέγγιση του Τάτλιν ήταν ευδιάκριτα διαμορφωμένη από την επιθυμία να βγει ο καλλιτέχνης από το στούντιό του και να τεθεί στην υπηρεσία του πραγματικού κόσμου. Αυτό μπορεί να εξηγήσει το γεγονός γιατί το έργο του φαίνεται να μετατοπίζεται από την ενασχόληση με την υφή και τον χαρακτήρα των υλικών και να δίνει έμφαση στην τεχνολογία και τη μηχανή.

"Counter Relief"                                                         "Relief" 1913                                     "Letatlin" 1932

Αν και οι λεπτομέρειες γύρω από τη ζωή και το έργο του Τάτλιν είναι σχετικά σπάνιες, παραμένει ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της Ρωσικής Πρωτοπορίας και ο δημιουργός ενός από τα πιο οραματικά αρχιτεκτονικά σχέδια που προέκυψαν από την Κονστρουκτιβιστική ιδεολογία. Παρόλο που το έργο του για τον Πύργο δεν υλοποιήθηκε ποτέ, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20^ου αιώνα. Άμεση πηγή έμπνευσης αποτέλεσαν οι νέες φόρμες που εισήγαγε ο Τάτλιν, αλλά και άλλοι καλλιτέχνες του Κονστρουκτιβισμού, στο κίνημα που αναπτύχθηκε το 1970 και 1980.  Οι καλλιτέχνες ενασχολήθηκαν με διάφορες μεθόδους τέχνης και ενσωμάτωσαν αντικείμενα καθημερινής χρήσης και υλικά στα έργα τους. Αυτό είχε σαν στόχο να επεκταθούν τα όρια για το τι θα μπορούσε να θεωρηθεί τέχνη, αλλά και να αμφισβητήσουν τις έννοιες της « υψηλής» και «χαμηλής» μορφής τέχνης και πολιτισμού. 

Αγγελική Παναγιωτοπούλου