Umberto Eco: Ο σύγχρονος φιλόσοφος

"Μου φτάνει που ξέρω να διαβάζω, γιατί έτσι μαθαίνω αυτά που δεν ξέρω, ενώ όταν γράφεις, γράφεις μόνο αυτά που ξέρεις ήδη"

Ο Ουμπέρτο Έκο ( Umberto Eco) (5 Ιανουαρίου 1932 - 19 Φεβρουαρίου 2016) Ιταλός ποιητής , σημειωτιστής, δοκιμιογράφος, φιλόσοφος, κριτικός λογοτεχνίας και μυθιστοριογράφος. Φημολογείται ότι το επώνυμο "Έκο" είναι το αρκτικόλεξο των λέξεων "Ex Caelis Oblatus", που σημαίνει "θεϊκό δώρο". Ο Έκο γεννήθηκε στην Αλεσσάντρια του Πιεμόντε το 1932. Η παιδική ηλικία του  συνδέθηκε με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Μεταξύ 11 και 13 ετών έμαθα να αποφεύγω τις σφαίρες», έχει γράψει. Σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο αλλά στράφηκε στην Φιλοσοφία .Έγινε διδάκτορας Φιλοσοφίας το 1954, ολοκληρώνοντας τη διατριβή του για τον Θωμά Ακινάτη. Αυτό το θέμα αποτέλεσε και το αντικείμενο του πρώτου του βιβλίου «Ζητήματα αισθητικής στον Θωμά Ακινάτη». Μετά τις σπουδές του ασχολείται με την δημοσιογραφία στην κρατική τηλεόραση (RAI). Το 1959 ο Έκο έχασε  τη δουλειά του στη RAΙ και άρχισε να ασχολείται περισσότερο  με το γράψιμο και τις διαλέξεις.

Τον ίδιο χρόνο έγινε γενικός επιμελητής του μη λογοτεχνικού τομέα του εκδοτικού οίκου Bompiani στο Μιλάνο και άρχισε να γράφει τη στήλη «Diario Minimo» (ελάχιστο ημερολόγιο) στην εφημερίδα «Il Verri» .Μέσα από τη στήλη αυτή άρχισε να εστιάζει το ενδιαφέρον του και να εκλεπτύνει τις απόψεις του στη σημειολογία. 
Μελέτησε σε βάθος τις κοινωνίες από τον Μεσαίωνα ως σήμερα και τα κοινά στοιχεία ανάμεσα στις γλώσσες, στα σύμβολα και στην κοινωνική ανάπτυξη. Έγραψε δεκάδες δοκίμια ,«Πώς γίνεται μια διπλωματική εργασία», «Μεταξύ ψεύδους και ειρωνείας», «Κήνσορες και θεράποντες», «Ο υπεράνθρωπος των μαζών», «Θεωρία της σημειωτικής», «Η Αποκάλυψη του Ιωάννη», «Πέντε ηθικά κείμενα», «Δεύτερο ελάχιστο ημερολόγιο», «Η ποιητική του Τζέιμς Τζόις», «Τι πιστεύει αυτός που δεν πιστεύει» κ.ά. Στις πραγματείες του συγκαταλέγονται: "Opera aperta" (1962), "La struttura assente" (1968), "Θεωρία σημειωτικής" (1975), "Lector in fabula" (1979). 
Από το 1962 ως το τέλος του 1970 ο Έκο ανέπτυξε τη δική του θεωρία στη Σημειολογία. Το 1965 εξελέγη καθηγητής Οπτικών Επικοινωνιών στη Φλωρεντία και το 1966 μετακόμισε στο Μιλάνο, όπου και έγινε καθηγητής της Σημειολογίας στο εκεί πολυτεχνείο. Το 1968 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο στην θεωρητική σημειωτική με τίτλο The Absent Structure (Η Απούσα Δομή), το οποίο αναθεωρήθηκε και εκδόθηκε ξανά ως Η Θεωρία της Σημειωτικής το 1976.  Το 1971 έγινε ο πρώτος καθηγητής Σημειολογίας του πανεπιστημίου της Μπολόνια.


Το 1974 ο Έκο οργάνωσε τον Διεθνή Σύνδεσμο Σημειολογικών Μελετών και από το 1988 διατελούσε πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μαρίνο. Με τα ακαδημαϊκά γραπτά του ο Έκο εστιάζει στη σημειολογία και στις επιπτώσεις της στην κοινωνία. 
Οι μεγάλες αλλαγές που έφερε η δεκαετία του 1970 στην ιταλική κοινωνία επηρέασαν και τα γραπτά του. Άρχισε, λοιπόν, να γράφει μυθιστορήματα ,Το όνομα του Ρόδου -1980, Το Εκκρεμές του Φουκώ -1988, Το νησί της προηγούμενης μέρας -1994, Μπαουντολίνο -2001, Η μυστηριώδης φλόγα της βασίλισσας Λοάνα -2006, Το κοιμητήριο της Πράγας -2010, Το φύλλο μηδέν- 2015. Όταν έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα «Το όνομα του Ρόδου», οι εκδότες του υπολόγιζαν τις πωλήσεις γύρω στα 30.000 αντίτυπα. Δεν φαντάζονταν ποτέ τις πωλήσεις 9.000.000 αντιτύπων που σημείωσε τελικά το βιβλίο παγκοσμίως, κάνοντας τον συγγραφέα γνωστό στον εξωακαδημαϊκό κόσμο.Ο Έκο γνώριζε άπταιστα πέντε γλώσσες, μεταξύ των οποίων αρχαία ελληνικά και λατινικά, τις οποίες χρησιμοποιούσε πολύ συχνά στα βιβλία του, επιστημονικά και λογοτεχνικά. Από την αρχή της καριέρας του έως τον θάνατό του κέρδισε πολλές τιμητικές διακρίσεις και είχε δεκάδες εκδοτικές επιτυχίες.

«Δεν ξέρω τι περιμένουν οι αναγνώστες» είχε δηλώσει σε συνέντευξή του στην βρετανική εφημερίδα Guardian ο συγγραφέας. «Πιστεύω ότι η Μπάρμπαρα Κάρτλαντ (αγγλιδα συγγραφέας) γράφει αυτό που περιμένουν οι αναγνώστες. Πιστεύω ότι ένας συγγραφέας πρέπει να γράφει αυτά που δεν περιμένουν οι αναγνώστες. Το θέμα δεν είναι να τους ρωτήσεις τι χρειάζονται αλλά να τους αλλάξεις… Να δημιουργήσεις το είδος του αναγνώστη που θέλεις για κάθε ιστορία.

Ο Εκο γνώρισε τεράστια επιτυχία με το πρώτο του μυθιστόρημα, «Το όνομα του Ρόδου», το 1980, το οποίο πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα και μεταφράστηκε σε 43 γλώσσες. και τιμήθηκε με το βραβείο Strega (1981), και το Medicis Etranger (βραβείο που δίνεται στον καλύτερο ξένο λογοτέχνη στην Γαλλία) το 1982.Μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη το 1986 από τον Γάλλο σκηνοθέτη Ζαν-Ζακ Ανό, με πρωταγωνιστή τον Σον Κόνερι, στον ρόλο του αδελφού Γουλιέλμου της Μπάσκερβιλ, πρώην ιεροεξεταστή που αναλαμβάνει να ερευνήσει τον ύποπτο θάνατο ενός μοναχού σε ένα αβαείο της βόρειας Ιταλίας.

Την Παρασκευή (26/2/2016) αναμένεται να κυκλοφορήσει το τελευταίο βιβλίο του Ουμπέρτο Έκο «Pape Satan Aleppe, χρονικά μιας ρευστής κοινωνίας». Ο τίτλος του βιβλίου παραπέμπει στις τρεις πρώτες λέξεις που ανοίγουν την 7η ωδή της Κόλασης από τη Θεία Κωμωδία του Δάντη.Το βιβλίο επρόκειτο να εκδοθεί τον Μάιο, αλλά ο θάνατος του Εκο επέσπευσε την έκδοσή του. 

                                                 Βραβεύσεις

Αξιωματικός της Λεγεώνας της Τιμής, Ταξιάρχης των Τεχνών και των Γραμμάτων, Τάγμα της Αξίας για τις Τέχνες και Επιστήμες, Κρατικό Βραβείο της Αυστρίας για την Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία, Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας με αστέρα, Βραβείο Πριγκίπισσα της Αστουρίας για την Επικοινωνία και την Ανθρωπιστική Δράση (2000), Pour le Mérite, Επίτιμο διδακτορικό (8 Μαΐου 1993), Επίτιμο διδακτορικό (23 Μαΐου 2002), Επίτιμο διδακτορικό (2009), Prix Médicis for foreign literature (1982) και Βραβείο Στρέγκα (1981)

                                                  Γνωμικά

«Ο πολιτισμός δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα, αλλά, πολλές φορές, την επικυρώνει. Όσο πιο πολιτισμένος είναι ένας λαός, τόσο πιο βάρβαρος και καταστροφικός μπορεί να γίνει» 

«Το να έχουμε έναν εχθρό είναι σημαντικό για να ορίσουμε την ταυτότητά μας. Γι' αυτό όταν ο εχθρός δεν υπάρχει, χρειάζεται να τον κατασκευάσουμε» 

«Κωμικό είναι η κατανόηση του αντιφατικού. Χιούμορ είναι η υποψία γι’ αυτό»

«Το ρόδο είναι τόσο πλούσιο σε νοήματα, που δεν του έχει μείνει πια σχεδόν κανένα νόημα»

«Οι  κρίσεις πουλάνε καλά»

«Τίποτε δεν δίνει σ’ έναν φοβισμένο άνθρωπο περισσότερο κουράγιο από το φόβο ενός άλλου»

«Σήμερα μόνο οι ηλίθιοι κάνουν δικτατορίες με τανκς, από τη στιγμή που υπάρχει η τηλεόραση »

Ο Έκο υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς εκφραστές και δημιουργούς τής σύγχρονης  φιλοσοφικής σκέψης. Θα μείνει στην ιστορία ως μια αυθεντία του ιταλικού πολιτισμού. Ήταν ένα εξαιρετικό παράδειγμα της ευρωπαϊκής διανόησης, συνδυάζοντας  με μοναδική ευφυΐα το παρελθόν με μια απεριόριστη ικανότητα να προβλέπει το μέλλον. Είναι μια τεράστια απώλεια για τον πολιτισμό, ο οποίος θα χάσει το γράψιμό του και τη φωνή του, την έντονη και ζωντανή  σκέψη του και την ανθρωπιά του. Η σκέψη του  παρέμεινε  νεανική μέχρι την τελευταία ημέρα του.Έδειξε με ποίο τρόπο  όχι μόνο να κατανοούμε τον πολιτισμό, σε γενικές γραμμές, αλλά πως να δημιουργούμε  νέα κουλτούρα με αυτόν τον τρόπο. Αυτή ήταν η πεμπτουσία του. Και δεν είναι μόνο ότι, το αγάπησε και απόλαυσε κάθε λεπτό από αυτό. Τό να είσαι με τον Eco απλά σε οδηγούσε να απολαύσεις τη ζωή.