2001: A SPACE ODYSSEY

Το απόλυτο αριστούργημα σκεπτόμενης επιστημονικής φαντασίας του τελειομανούς Stanley Kubrick, σχεδόν πενήντα ολόκληρα χρόνια από την αρχική δημιουργία του, παραμένει αξεπέραστο. Στέκεται ακόμα υποβλητικό, μυστηριώδες και αινιγματικό, όπως ο σιωπηλός μαύρος μονόλιθος της πλοκής του. Αμέτρητες γραμμές μελάνι έχουν χυθεί για την κριτική της ταινίας, ακόμα περισσότερες για τις πιθανές ερμηνείες και εξηγήσεις του νοήματός της. Πρόκειται για ένα φιλμ ορόσημο, το σενάριο του οποίου γράφτηκε από τον ίδιο τον Kubrick, από κοινού με τον τεράστιο συγγραφέα-διανοητή Arthur Clarke, ο οποίος στη συνέχεια καταπιάστηκε και ολοκλήρωσε τη λογοτεχνική τριλογία της «Οδύσσειας».

Με όχημα μια λιτή σκηνοθεσία, ορισμένες αψεγάδιαστες σκηνές ανθολογίας και ένα υποδειγματικό μοντάζ, η ταινία ξεκινάει από την «Αυγή του Ανθρώπου» και καταλήγει σε ένα επανδρωμένο διαπλανητικό ταξίδι «Στο Δία και Πέρα από το Άπειρο», πιθανότατα μέσα και από άλλες διαστάσεις του χωροχρόνου.  Σε όλη αυτή τη διαδρομή, ένας μεγάλος μαύρος μονόλιθος, αγνώστου προέλευσης, εμφανίζεται στα κομβικά σημεία εξέλιξης της ανθρώπινης σκέψης και γνώσης, συνδυαστικά με αστρονομικά φαινόμενα και ευθυγραμμίσεις ουράνιων σωμάτων. Ο Kubrick μας φέρνει αντιμέτωπους με βαθιές υπαρξιακές αναζητήσεις και μας σερβίρει ένα αλησμόνητο φινάλε-έπος, ανοιχτό σε πολλαπλές αναγνώσεις.

Με ελάχιστα διαλογικά μέρη, απίστευτα - για την εποχή τους και όχι μόνο – ειδικά εφέ, για τα οποία η ταινία απέσπασε το αντίστοιχο Όσκαρ εκείνη τη χρονιά (το μοναδικό που έμελλε ποτέ να κερδίσει φιλμ του Kubrick) και ηχητική επένδυση με συνθέσεις-σταθμούς κλασσικής μουσικής από τα ιερά τέρατα του είδους, αυτό που συντελείται επί οθόνης αποτελεί μια πρωτόγνωρη οπτικοακουστική εμπειρία, στις παρυφές της μυσταγωγίας, μια ονειρική καταβύθιση, εν τέλει μια μαγευτική δημιουργία που αγγίζει τις ευγενέστερες πτυχές της ανθρώπινης υπόστασης και μας οδηγεί σε ύστατους πνευματικούς δρόμους.

Βιωματική εμπειρία που συστήνεται κυρίως για νυχτερινή παρακολούθηση.

Σταμάτης Τζιώλας