TONI ERDMANN

Του Σταμάτη Τζιώλα

Γυρισμένη το 2016, υποψήφια για Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας στα βραβεία της επόμενης χρονιάς, η υπέροχη δημιουργία της γερμανίδας Maren Ade αποτελεί μία γλυκόπικρη ωδή στην αξία των ανθρώπινων  σχέσεων, ιδιαίτερα αυτών που δοκιμάζονται στο πλαίσιο του άκρως ανταγωνιστικού νεοφιλελεύθερου δυτικού κόσμου, της αδηφαγίας των μεγάλων εταιρειών και των εξαντλητικών ρυθμών ζωής.

Στο επίκεντρο της πλοκής βρίσκεται η σχέση του Winfried (Peter Simonischek), ενός ηλικιωμένου δασκάλου μουσικής, με την αποξενωμένη κόρη του Ines (Sandra Hüller), μια σχετικά κυνική γυναίκα «καριέρας», υψηλόβαθμο στέλεχος πολυεθνικής εταιρείας. Ο Winfried ζει μόνος του στη Γερμανία και, όταν ο σκύλος του πεθαίνει, αποφασίζει να επισκεφθεί απροειδοποίητα την Ines που βρίσκεται στο Βουκουρέστι για μια σημαντική επαγγελματική υπόθεση. Στην πορεία, ο Winfried θα επινοήσει τον Toni Erdmann, μια κωμική περσόνα με έφεση στις παράξενες μεταμφιέσεις και τις φάρσες, που θα εισβάλλει στη ζωή της κόρης του, προκειμένου να παραμείνει κοντά της και να ζεστάνει την καρδιά της.  

Η σκηνοθέτης (και σεναριογράφος), περικλείει με περισσή στοργή και συμπάθεια τους δύο βασικούς της χαρακτήρες, εμβαθύνει εξίσου στον εσωτερικό τους κόσμο και τους αναδεικνύει με εξαιρετική διαύγεια, υιοθετώντας τη χρήση πολλών κοντινών πλάνων στα πρόσωπά τους. Μας ωθεί, κατ’ αυτόν τον τρόπο, να αγαπήσουμε και εμείς αντίστοιχα τόσο τον καλόκαρδο, ρομαντικό, σοσιαλιστικών ιδεωδών και ελαφρώς «παλιομοδίτη» Winfried/Toni, όσο και την - επιφανειακά - ψυχρή, αρκούντως αγχωτική, πολύπλοκη, εργασιομανή και φιλόδοξη Ines, ως εκπροσώπους δύο κραυγαλέα αντίθετων κοσμοθεωριών που βρίσκονται σε τροχιά σύγκρουσης μεταξύ τους. Ωστόσο, είναι η δύναμη των ψυχικών και οικογενειακών δεσμών, αυτή που θα λειτουργήσει απελευθερωτικά, λυτρωτικά και εν τέλει καθαρτικά, οδηγώντας πατέρα και κόρη στον ασφαλή δρόμο της προσέγγισης, της κατανόησης και της αμοιβαίας ενσυναίσθησης.

Λατρεμένο όπου και αν προβλήθηκε, αστείρευτα συγκινητικό, αφοπλιστικά αστείο, με γενναίες δόσεις ανθρωπιάς και εκπληκτικές ερμηνείες από τους δύο πρωταγωνιστές, το «Toni Erdmann» εκπροσωπεί ένα σινεμά ήπιων ρυθμών, χαμηλών τόνων και ουσιαστικών νοημάτων, που βρίθει συναισθηματικού πλούτου, εστιάζει στη μαγεία της (χαμένης) απλότητας και εξυμνεί τις μικρές αλήθειες της ζωής, επαναπροσδιορίζοντας έτσι τα πλέον σημαντικά συστατικά της. Ή πιο απλά μια ταινία, η οποία εμπεριέχει το χάρισμα να μας κάνει λίγο πιο αισιόδοξους.