Nomadland

Του Σταμάτη Τζιώλα

Το Nomadland ξεκίνησε το μακρύ, αρχικά αθόρυβο, ταξίδι του στα απανταχού κινηματογραφικά φεστιβάλ του 2020, έκλεψε αβίαστα τις καρδιές κριτικής και κοινού, και κατέστησε εξαρχής εμφανές ότι αποτελεί ένα εναλλακτικό διαμάντι σπάνιου σινεμά, υψηλής καλλιτεχνικής, αισθητικής και πολιτιστικής αξίας.  

Πρόκειται για το τρίτο σκηνοθετικό, μεγάλου μήκους, πόνημα της κινέζας Chloé Zhao, με το οποίο επιτυγχάνει αξιοθαύμαστη δημιουργική ωριμότητα. Η ίδια επιμελήθηκε τόσο το σενάριο, το οποίο βασίστηκε στο ομότιτλο βιβλίο της αμερικανίδας δημοσιογράφου Jessica Bruder που περιγράφει τις αντίστοιχες πραγματικές εμπειρίες της, όσο και το μοντάζ, διατηρώντας με αυτόν τον τρόπο τον πλήρη έλεγχο του υλικού της.

Η εξηντάχρονη Fern (Frances McDormand), χτυπημένη από προσωπικές απώλειες, εν μέσω της οικονομικής ύφεσης και της συνεπακόλουθης κοινωνικής κρίσης στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, ζει μόνιμα στο φορτηγάκι της, ταξιδεύοντας στις Μεσοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ. Νεμπράσκα, Νότια Ντακότα, Νεβάδα, Αριζόνα, Καλιφόρνια. Εντάσσεται σε αντίστοιχες κοινότητες σύγχρονων «νομάδων», ήτοι σε συνεχώς μετακινούμενα κοινόβια που διατηρούνται στον αντίποδα του επίπλαστου αμερικάνικου ονείρου και συντηρείται κάνοντας εποχιακές δουλειές. Στην πορεία, θα γνωρίσει ενδιαφέροντες, φιλοσοφημένους, ανθρώπους, θα δημιουργήσει και θα αρνηθεί σχέσεις, θα πραγματοποιήσει μία ενδελεχή ενδοσκόπηση και θα προσπαθήσει να μην απολέσει τη συστατική ουσία όλων αυτών που απαρτίζουν τον εαυτό της.

Το φιλμ άλλοτε αφήνεται στη μαγεία των σιωπών και των βλεμμάτων και άλλοτε στηρίζεται στα στοχαστικά διαλογικά μέρη, τα οποία αποτελούν ψήγματα ενσταλαγμένης σοφίας. Η κάμερα αιχμαλωτίζει με ηρεμία την ομορφιά και το μυστηριακό αχανές των τοπίων της αμερικάνικης ενδοχώρας, φωτογραφημένων υπέροχα από τον, μόνιμο συνεργάτη της Zhao, Joshua James Richards. Κάθε συμπληρωματικός χαρακτήρας, κυρίως αυτός του Dave (όπως πάντα μεστός και εσωτερικευμένα στιβαρός ο David Strathairn) συνεισφέρει ουσιαστικά στην εξέλιξη και κατανόηση της αφήγησης. Το σύνολο των εν λόγω στοιχείων συντελούν στην ανάδειξη ενός βαθιά υπαρξιακού αποτυπώματος που θα επιδράσει πολλαπλασιαστικά στη συνείδηση του σκεπτόμενου θεατή.

Στα Oscar του 2021, η αμερικάνικη Ακαδημία Κινηματογράφου απέδειξε ότι, όταν θέλει, διαθέτει την τόλμη και το θάρρος να αναγνωρίζει τις ανεξάρτητες, χαμηλών τόνων ταινίες εις βάρος των ογκωδών, πανάκριβων, παραγωγών των αδηφάγων στούντιο της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Το Nomadland απέσπασε τρία βασικά βραβεία, ήτοι αυτά της καλύτερης ταινίας, της σκηνοθεσίας και του πρώτου γυναικείου ρόλου για τη συγκλονιστική ερμηνεία της Frances McDormand. Επίσης, υπήρξε υποψήφιο για το (διασκευασμένο) σενάριο, τη φωτογραφία και το μοντάζ.     

    Αυτό το εξόχως ανθρωποκεντρικό και συγκινητικό road movie, πέραν από ύμνο σε έναν πιο ελεύθερο τρόπο ζωής, στην αξία της συντροφικότητας και της αλληλεγγύης και στη διαχρονική δύναμη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, λειτουργεί εύστοχα και ως κοινωνικοπολιτικό σχόλιο που στηλιτεύει το υπερεκτιμημένο πρότυπο του καταναλωτικού, δυτικού κόσμου καθώς και τις εγγενείς ανισότητες της κοινωνίας των ΗΠΑ.