The Square

Από τον Σταμάτη Τζιώλα

Ο Σουηδός δημιουργός Ruben Östlund, για τους περισσότερους από εμάς, έγινε γνωστός και έδωσε τα διαπιστευτήριά του με τη σπουδαία «Ανωτέρα Βία» του 2014. Εντούτοις, η καθολική αποδοχή και αναγνώριση επήλθε το 2017 με το, βραβευμένο με Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών και υποψήφιο για Oscar καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας την επόμενη χρονιά, «The Square».   

Τι είναι όμως «Το Τετράγωνο»; Είναι «ένα καταφύγιο εμπιστοσύνης και φροντίδας, όπου μέσα του όλοι μοιραζόμαστε ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις» και αποτελεί το αντικείμενο της επερχόμενης έκθεσης ενός μουσείου σύγχρονης τέχνης στη Στοκχόλμη, του οποίου επιμελητής είναι ο ευκατάστατος, χωρισμένος πατέρας δύο κοριτσιών και υποστηρικτής ανθρωπιστικών ιδεωδών, Christian. Το συνολικό πνεύμα της έκθεσης συνίσταται στο να ωθήσει τους ανθρώπους στην αλληλεγγύη και τον αλτρουισμό. Εντούτοις, με αφετηρία ένα ατυχές περιστατικό εις βάρος του που θα έχει σαν αποτέλεσμα την κλοπή του πορτοφολιού και του κινητού του τηλεφώνου, ο Christian θα εμπλακεί σε έναν λαβύρινθο κακών επιλογών και εσφαλμένων συμπεριφορών που θα τον φέρουν σε ρήξη με τη βιοθεωρία του και θα τον οδηγήσουν σε μία βαθιά υπαρξιακή κρίση ταυτότητας. 

Ο Östlund σκηνοθετεί με δεξιοτεχνία, υπογράφει ένα πανέξυπνο σενάριο, καθοδηγεί μαεστρικά τους ηθοποιούς του και δημιουργεί μία ιδιοφυή αύρα που εκπέμπεται σε κάθε πλάνο, προσφέροντας συνολικά έναν απολαυστικό, χορταστικό αφηγηματικό ρυθμό. Ο Claes Bang, ο οποίος ερμηνεύει τον Christian με βάθος και πειστικότητα, συνεπικουρείται επάξια από την Elisabeth Moss (γνωστή μεταξύ άλλων από τα τηλεοπτικά «The Handmaid’s Tale» και «Mad Men») ενώ έναν μικρό ρόλο κατέχει και ο Dominic West του «The Affair».

Το φιλμ αποτελεί ένα εκκεντρικό, ιδιόμορφο και αταξινόμητο στον πυρήνα του, υβρίδιο, που λειτουργεί σαφέστατα ως οξύτατη σάτιρα, στηλιτεύει καυστικά τον ελιτισμό και την υποκρισία της απρόσιτης και πλήρως εμπορευματοποιημένης σύγχρονης τέχνης, επιτίθεται με χλευασμό στον κομφορμισμό, αποτάσσει τον καθωσπρεπισμό, ξεγυμνώνει την αμηχανία των αντανακλαστικών κοινωνικών ηθών και καταδεικνύει τη δυσκολία που ενέχει η συνέπεια λόγων και πράξεων.  

Φλερτάροντας ηδονικά με τον σουρεαλισμό, ανασύροντας μνήμες ακόμα και από δημιουργίες του μέγιστου Luis Buñuel, «Το Τετράγωνο» προσφέρει στιγμές κινηματογραφικής ευδαιμονίας και λειτουργεί ως ένα γλυκό παυσίπονο χαρμολύπης απέναντι στον κυνισμό, τη ρευστότητα και τη ματαιοδοξία της εύθραυστης ανθρώπινης φύσης.