The Squid and the Whale

Από τον Σταμάτη Τζιώλα

Ο ανεξάρτητος αμερικάνικος κινηματογράφος βρήκε στο πρόσωπο του νεοϋορκέζου Noah Baumbach έναν σημαντικό εκφραστή, με το γλυκόπικρο «The Squid and the Whale» («Δεσμοί Διαζυγίου» ο ελληνικός τίτλος), παραγωγής 2005, να αποτελεί το φιλμ, με το οποίο έγινε ευρέως γνωστός στο κινηματογραφικό στερέωμα. Η συνέχεια της πορείας του, μας επιφύλαξε, μεταξύ άλλων, τα αναγνωρίσιμα «Margot at the Wedding», «Frances Ha» και «White Noise», ενώ το καλλιτεχνικό του ζενίθ επιτεύχθηκε με το πολυβραβευμένο «Marriage Story» προ τετραετίας.

Το «The Squid and the Whale» πραγματεύεται την ιστορία μίας προοδευτικής οικογένειας που ζει στο Brooklyn στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Ο Bernard, ένας αναγνωρισμένος συγγραφέας σε παρακμή που εργάζεται πλέον ως καθηγητής, είναι παντρεμένος με την Joan, η οποία έχει αρχίσει να γεύεται την επιτυχία στη δική της συγγραφική προσπάθεια. Οι σχέσεις του ζευγαριού έχουν διαταραχθεί έντονα και ο χωρισμός είναι αναπόφευκτος. Οι γονείς ανακοινώνουν την απόφασή τους στους δύο έφηβους γιους τους, τον Walt και τον Frank, με αποτέλεσμα τα δύο παιδιά, αφενός να «διαλέξουν πλευρά» το καθένα, αφετέρου δε να εκδηλώσουν σταδιακά μια εκκεντρική και ιδιάζουσα συμπεριφορά, ως απόρροια της σύγχυσής τους και της αδυναμίας τους να διαχειριστούν τα δύσκολα συναισθήματα που τους γεννώνται. Αυτό που ακολουθεί, είναι η προσπάθεια τεσσάρων μπερδεμένων ανθρώπων να αποκτήσουν ισορροπία στη ζωή τους και να κρατήσουν συνεκτικούς τους «Δεσμούς Διαζυγίου», οι οποίοι παραδόξως τους καθιστούν ακόμα οικογένεια.  

Οι χαρισματικοί Jeff Daniels και Laura Linney ενσαρκώνουν τους δύο γονείς με βάθος, ειλικρίνεια και φυσικότητα, αμφότεροι εξαιρετικοί στους ρόλους τους. Ομοίως, οι Jesse Eisenberg και Owen Kline, παρά το νεαρό της ηλικίας τους, ερμηνεύουν έξοχα τους δύο γιους, επιδεικνύοντας αξιοθαύμαστη ωριμότητα. Το βασικό καστ συμπληρώνεται από την Anna Paquin και τον William Baldwin, οι οποίοι υποδύονται τα πρόσωπα που θα συνάψουν σχέση με τους δύο εν διαστάσει γονείς.  

Πέραν από τη σκηνοθεσία, ο Baumbach έγραψε και το υπέροχο (υποψήφιο στα βραβεία Oscar του 2006) σενάριο, στο οποίο και συνίσταται η πραγματική δύναμη της ταινίας. Τα εύστοχα και εμβριθή διαλογικά μέρη ρέουν αβίαστα, προσδίδουν έναν απολαυστικό αφηγηματικό ρυθμό και συμβάλουν στην ουσιαστική ανάπτυξη των μάλλον αμφίσημων χαρακτήρων. Αμφίσημων γιατί, μέσα στην ατέλειά τους, δεν είναι εύκολο να συμπαθήσεις ή να αντιπαθήσεις κάποιον από αυτούς, ούτε βέβαια να αποφανθείς για το «δίκιο» ή το «άδικο», έννοιες οι οποίες ούτως ή άλλως ενέχουν, εγγενώς, μια υποκειμενικότητα.  

Πρόκειται εν τέλει για μία κοινωνική «dramedy» με ζεστή καρδιά και ειλικρινές βλέμμα, η οποία ανατέμνει τις σκληρές αλήθειες των οικογενειακών σχέσεων και της εξωθούμενης ενηλικίωσης, εκμαιεύοντας αβίαστα ένα μελαγχολικό χαμόγελο χαρμολύπης από τους θεατές που θα έχουν το προνόμιο να την παρακολουθήσουν.