"Ανεύθυνος κανένας..."

Του Κώστα Νταλιάνη

Η Λιλή Ζωγράφου γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1922. Μετά την Κατοχή, εργάστηκε σε γνωστά περιοδικά και εφημερίδες. Δημοσίευσε μικρά έργα της σε λογοτεχνικά περιοδικά και πρωτοεμφανίστηκε στην βιβλιογραφία το 1949 με την συλλογή από νουβέλες με τίτλο «Αγάπη». Έγινε ευρύτερα γνωστή δέκα χρόνια αργότερα, με το βιβλίο της «Νίκος Καζαντζάκης, ένας τραγικός». Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας (1967-1974) δημοσίευε άρθρα στο περιοδικό «ΓΥΝΑΙΚΑ» με ανατρεπτικό και πολιτικά τολμηρό περιεχόμενο. Έγραψε 24 βιβλία και σημαντικά δοκίμια για Έλληνες και ξένους συγγραφείς. Ο λόγος της υπήρξε αντισυμβατικός και χαρακτηρίστηκε ως η σκοτεινή θεά Εκάτη της λογοτεχνίας μας.

Το «Επάγγελμα Πόρνη» το έγραψε το 1978, λίγα χρόνια μετά την πτώση της Χούντας για σημαντικά γεγονότα που της συνέβησαν κατά τον καιρό εκείνο. Το βιβλίο αυτό χωρίζεται σε τρεις ενότητες που φέρουν τους χαρακτηριστικούς τίτλους: «Της Χούντας», «Της μοναξιάς» και «Της τρυφερότητας». Στην παράσταση βλέπουμε επί σκηνής τις δύο εκ των ιστοριών «Της Χούντας».

Στην πρώτη, η συγγραφέας πολεμά με χιούμορ το παράλογο της Χούντας. Μας αφηγείται τις προσπάθειες που κατέβαλε, κάποια περίοδο στην εποχή της χούντας, για να ανανεώσει το διαβατήριο της. Κι αφού είδε κι απόειδε ότι δεν γινόταν τίποτα, μια και δεν την αναγνώριζαν ως δημοσιογράφο, κι αφού κατάλαβε ότι διαβατήριο δεν θα έβλεπε, συμπλήρωσε τη σχετική αίτηση κι εκεί που αναγραφόταν «ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ» έγραψε: Πόρνη. Και οι χουντικοί υπάλληλοι έμειναν κόκκαλο.

Στην δεύτερη ιστορία το ύφος αλλάζει δραματικά. Η Λιλή Ζωγράφου μιλά για την κλινική του Λυμπέρη, όπου την μετέφεραν για θεραπεία μετά από απόπειρα αυτοκτονίας και όπου υπέστη βιασμό από τους νυχτερινούς φύλακες, βιώνοντας την απόλυτη ταπείνωση και τον εξευτελισμό. Σύμφωνα, μάλιστα, με την μαρτυρία νεαρού υπαλλήλου, όπως τη μεταφέρει η ίδια η συγγραφέας, θα προσπαθούσαν να την τρελάνουν με κάθε τρόπο, για να την κρατήσουν για περισσότερο καιρό εκεί. Αυτή, όμως, δεν το βάζει κάτω και συγκρούεται κατά μέτωπο με τους ιθύνοντες της ιδιωτικής κλινικής.

Η παραστατικότητα και ο ρεαλισμός της συγγραφέως εντυπωσιάζουν. Η γραφή της είναι αιχμηρή, ειλικρινής, γλυκόπικρη και βαθιά φιλοσοφημένη –όταν μιλά για την διάκριση μεταξύ ερημιάς και μοναξιάς προκαλεί πραγματική συγκίνηση.

Η Αλεξάνδρα Παλαιολόγου πήρε το ρίσκο να πρωταγωνιστήσει στον δύσκολο αυτό μονόλογο υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Ένκε Φεζολλαρι. Με σκηνικό αναρτημένα πρωτοσέλιδα εφημερίδων της εποχής κι ένα μικρόφωνο στα αριστερά, ο σκηνοθέτης αφήνει τον χώρο ελεύθερο στην πρωταγωνίστρια του και την προσανατολίζει σωστά στην ερμηνεία της. Ο ρυθμός ήταν καλοδουλεμένος: Η παράσταση δεν κούρασε καθόλου, δεν έκανε καμία κοιλιά και το φινάλε ήταν απογειωτικό. Το ντύσιμο της ηθοποιού προσέδωσε κομψότητα κι ένα κοσμοπολίτικο αέρα. Στους στίχους του αισθαντικού τραγουδιού του Σταμάτη Κραουνάκη, που γράφτηκε ειδικά για την παράσταση, συνοψίζεται όλο το περιεχόμενο του έργου.

Η ερμηνεία της Αλ.Παλαιολόγου ήταν καταπληκτική (ιδίως στο δεύτερο μισό της παράστασης). Το ζούσε πραγματικά, δάκρυζε, γελούσε, απευθυνόταν στους θεατές, δημιουργώντας, έτσι, μια οικεία και άμεση σχέση με το κοινό, κρατώντας, ταυτόχρονα, το μέτρο του ρεαλισμού σε τέτοιο σημείο, που νόμιζες ότι μια φίλη απλά σου διηγείται την ζωή της. Κατάφερε να ενσαρκώσει πειστικά όλα τα πρόσωπα του έργου, με γρήγορες εκφραστικές και φωνητικές εναλλαγές και να ισορροπήσει επιδέξια ανάμεσα στο τραγικό και το κωμικό.

Κλείνοντας, αξίζει, νομίζω, να αναφέρω τα λόγια της ίδιας της συγγραφέως: «Όχι, η επανάστασή μου δεν θα στεφόταν κατά του κατεστημένου και του συστήματος του, αλλά εναντίον εκείνων που το ανέχονται. Θα σκότωνα, θα τσάκιζα την κακομοιριά, την υποταγή, την ταπεινοφροσύνη. Η γη έτσι κι αλλιώς δεν χωρά άλλους ταπεινούς και καταφρονεμένους. Όπως δεν χωρά άλλα φερέφωνα».

Όσοι δεν είδατε την παράσταση, ελπίζω να προλάβετε. Η εποχή μας, άλλωστε, δε θα μπορούσε να είναι πιο ταιριαστή με αυτό το έργο και το μήνυμά του.

«Επάγγελμα Πόρνη»

Συντελεστές παράστασης:
Κείμενο: Λιλή Ζωγράφου
Σκηνοθεσία: Ένκε Φεζολλάρι
Ερμηνεία: Αλεξάνδρα Παλαιολόγου
Σκηνικός χώρος-κοστούμια-φωτισμοί: Ενκε Φεζολλάρι, Μαριάνθη Γραμματικού
Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης
Φωτογραφίες / βίντεο: Αθηνά Λιάσκου

Τελευταία παράσταση :
Τετάρτη 30 Μαρτίου στις 21.30

Θέατρο “Λιθογραφείον”
Μαιζώνος 172 &Τριών Ναυάρχων
Τηλ.: 6934-115555

ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ :
12 € κανονικό & 10 € φοιτητικό-άνεργοι