Ένα διασκεδαστικό "Παιχνίδι της σφαγής"

Του Κώστα Νταλιάνη

Οι σπουδαστές του Εργαστηρίου Υποκριτικής του θεάτρου “Γραμμές Τέχνης” και ο ηθοποιός-σκηνοθέτης Βασίλης Κόκκαλης παρουσιάζουν τη θεατρική παράσταση «Το παιχνίδι της σφαγής» (1974) του Ευγένιου Ιονέσκο.

Σ’ αυτό το έργο δεν υπάρχουν ήρωες. Πρωταγωνιστεί μια ολόκληρη πόλη, που οι κάτοικοί της πεθαίνουν κατά χιλιάδες, από μια ανεξήγητη επιδημία. Πανούκλα, χολέρα, ή –για να έρθουμε πιο κοντά στο απειλητικό μας μέλλον– μόλυνση της ατμόσφαιρας;  

Τον Ιονέσκο δεν τον ενδιαφέρει η αιτία του θανατικού, τον ενδιαφέρουν οι συμπεριφορές μας απέναντι στο θάνατο. Μπροστά στην απειλή του τέλους, οι άνθρωποι απογυμνώνονται από τα προσχήματα, τα προσωπεία πέφτουν, η κοινωνική πόζα φαίνεται γελοία, η κενή ρητορεία ηχεί κωμική. Και σ’ αυτό το σημείο βρίσκουμε την απομυθοποιητική ματιά και την κοινωνική κριτική, του -κατά τ’ άλλα απολιτικού- Ιονέσκο. Ο θάνατος λειτουργεί ως καταλύτης, θέτοντας σε δοκιμασία τα ζωτικά μας ψεύδη και εξομοιώνοντας πλούσιους και φτωχούς, νέους και γέρους, δεσμοφύλακες και φυλακισμένους. Ανήμπορη εμφανίζεται και η αγάπη, ωστόσο αυτή (σε μια αναλαμπή του έργου, όπου ο σαρκασμός δίνει τη θέση του στην τρυφερότητα) είναι η μόνη, που διασώζει κάτι από την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Ο συγγραφέας μελετά, ουσιαστικά, το ρόλο που παίζει ο φόβος στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Όπως αναφέρει ο ίδιος: «Για να ανακαλύψω το θεμελιώδες πρόβλημα της ανθρωπότητας, πρέπει να αναρωτηθώ ποιό είναι το δικό μου θεμελιώδες πρόβλημα, ποιός είναι ο βαθύτερα ριζωμένος φόβος μου. Μόνο τότε θα καταφέρω να προσεγγίσω τους φόβους πρακτικά οποιουδήποτε ανθρώπου. Αυτός είναι ο πραγματικός δρόμος προς το σκοτάδι μου, το κοινό μας σκοτάδι, το οποίο εγώ προσπαθώ να φέρω στο φως. Ένα έργο τέχνης είναι η έκφραση μιας υποκειμενικής πραγματικότητας, που καθένας προσπαθεί να επικοινωνήσει, και που κάποιες φορές, ίσως, μπορεί να επικοινωνηθεί. Εκεί έγκειται ταυτόχρονα η παραδοξότητα και η αλήθεια του».

Οι μορφές του έργου παρουσιάζονται μέσα από το φίλτρο της μεγέθυνσης, της παραμόρφωσης και της αλλοίωσης. Άνθρωποι που μιλούν χωρίς να εννοούν κάτι και δεν κρύβουν στους σπασμούς τους καμιά αληθινή αντίδραση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ιονέσκο είχε κατά νου μια αντι-μεταφυσική φάρσα, ένα παιχνίδι γύρω από τη «σφαγή» του θανάτου. Αυτό άλλωστε που καθιστά τις μορφές άξιες για τον ανόητο θάνατο είναι το ίδιο που τις κάνει ανάξιες να ζήσουν με νόημα.

Στην παράσταση ο θάνατος καταφθάνει στην πόλη αιφνίδια, αναίτια και ειρωνικά με τη μορφή δαίμονα και την απειλητική όψη ενός μαυροφορεμένου καλόγερου με μακριά γαμψά νύχια. Σαν κατάλοιπο της μεσαιωνικής συνείδησης, που αντιμετώπισε το θάνατο σαν πεπρωμένο και το πεπρωμένο σαν στοιχείο της πραγματικότητας, ο θάνατος εδώ δεν είναι παρά η απόδειξη της ελλιπούς φύσης του κόσμου, της εξουσίας και της φρίκης του παραλογισμού.

Ο Βασίλης Κόκκαλης έστησε μια παράσταση κεφάτη, παιχνιδιάρικη, προσιτή, που έσφυζε από ενέργεια. Ο ρυθμός ήταν καταιγιστικός, οι σκηνές έρρεαν σχεδόν κινηματογραφικά, οι ηθοποιοί άλλαζαν αστραπιαία ρόλους, η ηθελημένη υπερβολή στο στήσιμο και τον λόγο των ηθοποιών προκαλούσε το γέλιο και η κινησιολογία κρατούσε σε εγρήγορση τον θεατή. Οι ατμοσφαιρικοί και λειτουργικοί φωτισμοί, το μακάβριο, λευκό μακιγιάζ στα πρόσωπα, η προβολή κατάλληλων εικόνων στον τοίχο και η παραμυθένια, υποβλητική μουσική δημιούργησαν το κατάλληλο πλαίσιο για την απόδοση του έργου. Τα ρούχα, απλά και ουσιαστικά, έδιναν το στίγμα του κάθε ρόλου –σημαντική αρετή, μιας και οι ρόλοι εναλλάσσονται συνεχώς.

Το φινάλε της παράστασης ήταν εμπνευσμένο. Οι υψηλοί τόνοι χαμηλώνουν και το πανδαιμόνιο δίνει τη θέση του στη σιωπή. Τα πρόσωπα μένουν ακίνητα, ανήμπορα να αντιδράσουν στην επερχόμενη καταστροφή, λουσμένα σε ένα κόκκινο φως, θυμίζοντας μεσαιωνικό, αποκαλυπτικό πίνακα.

Οι δεκαοκτώ ηθοποιοί της ομάδας αναλαμβάνουν πολλαπλούς ρόλους και λειτουργούν σαν καλοδουλεμένη μηχανή. Αναπαριστούν τους θανάτους με πειστικότητα και μαύρο χιούμορ. Παίζουν με ενέργεια κι ενθουσιασμό, επιδεικνύουν πολύ καλό κωμικό τάιμινγκ κι έχουν εξαιρετική αίσθηση του χώρου πάνω στη σκηνή. Ιδιαίτερα, οι σκηνές πλήθους έκλεψαν την παράσταση, καθώς η διάδραση μεταξύ των ερμηνευτών ήταν αυθόρμητη και συντονισμένη συγχρόνως. Ο χώρος του θεάτρου προσθέτει στις ερμηνείες, δημιουργώντας μια αμεσότητα και οικειότητα, μιας και οι ηθοποιοί παίζουν σε πολύ μικρή απόσταση από την πρώτη σειρά καθισμάτων.

Η ομάδα ηθοποιών του Βασίλη Κόκκαλη –ο οποίος σίγουρα έμεινε απόλυτα ικανοποιημένος- έδειξε ότι αφενός έχει δυνατότητες, αφετέρου ότι δούλεψε πολύ για το αποτέλεσμα αυτής της παράστασης.

«Το παιχνίδι της σφαγής»

Συντελεστές παράστασης:
Διδασκαλία –Σκηνοθεσία: Βασίλης Κόκκαλης
Παίζουν: Κων/νος Αθανασόπουλος, Ανδριάνα Αλεξοπούλου, Μαρία Βασιλείου, Μαρία Γεωργογιάννη, Εύη Δάγλα, Σπυριδούλα Θεοτοκάτου, Γεωργία Κειμιοπούλου, Βασιλική Κίζιλη, Κατερίνα Κυριακοπούλου, Σταυρούλα Κωστακοπούλου, Μαίρη Μαζαράκα, Μαρία Μαχτή, Παναγιώτης Μιχαλόπουλος, Βικεντία Μπουχάγιερ, Νίκη Παπαλεξοπούλου, Έλενα Πρέντζα, Τόλης Σπανός, Έλενα Χρονοπούλου

Παραστάσεις:
Σάββατο 2/4, Κυριακή 3/4 και Δευτέρα 4/4 στις 21.30 
θέατρο “Γραμμές Τέχνης”
Μαιζώνος 271, Πάτρα
Τηλ.: Τηλ 6906569578
Τιμή εισιτηρίου: 5 ευρώ

Τα έσοδα από την παράσταση θα διατεθούν από τους σπουδαστές στην “Κιβωτό της Αγάπης” και στην “Μέριμνα”.